Έχουν συμπληρωθεί περίπου 70 χρόνια από τότε που άρχισε να εφαρμόζεται, πρώτα στις ΗΠΑ, το κυτταρολογικό τεστ που εισήγαγε ο Γεώργιος Παπανικολάου, για την έγκαιρη ανίχνευση πρόδρομων μορφών ή και διηθητικού καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας. Τ αποτελέσματα κατά τα πρώτα 30-40 χρόνια εφαρμογής του λεγόμενου πλέον «Τεστ Παπανικολάου» ήταν εντυπωσιακά, και επέφεραν την σημαντικότατη ελάττωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας από καρκίνο τραχήλου μήτρας σε πολλές χώρες που ανέπτυξαν και εφήρμοσαν οργανωμένα τον προσυμπτωματικό έλεγχο των γυναικών με το τεστ αυτό.
Δυστυχώς, όμως, οι προσδοκίες της επιστημονικής κοινότητας, ότι η σωστή και ευρεία εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου στις κατά το δυνατόν περισσότερες χώρες θα είχε ως αποτέλεσμα την σημαντική μείωση της επίπτωσης και τελικά την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας, δεν ευοδώθηκαν. Κατά την τελευταία 20ετία, τα ποσοστά ανίχνευσης της νόσου αυτής παραμένουν περίπου σταθερά, διαφαίνονται δε αυξητικές τάσεις για τα επόμενα 10 έτη. Ο καρκίνος τραχήλου μήτρας συνεχίζει και είναι η 4η συχνότερη κακοήθης πάθηση των γυναικών παγκοσμίως, υπάρχουν δε χώρες (π.χ. Ινδία, Μπαγκλαντές), όπου αυτή αποτελεί την υπ’ αριθμόν 1 αιτία θανάτου των γυναικών από κακοήθη νόσο. Τελικά, το 2018, υπολογίζεται ότι διαγνώστηκαν 569.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου μήτρας και διαπιστώθηκαν 313.365 νέοι θάνατοι γυναικών από την νόσο αυτή (GLOBOCAN 2018).
Κύριες αιτίες για την δυσάρεστη αυτή εξέλιξη των προσπαθειών για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου τραχήλου μήτρας αποτελούν αφ’ ενός η μικρότερη απ’ όσο αναμενόταν ευαισθησία του τεστ Παπανικολάου, ως μεθόδου πρωταρχικού προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών – και γι’ αυτό αντικαθίσταται αυτό βαθμιαία από το αποτελεσματικότερο HPV testing -, αφ’ ετέρου δε η μικρή σχετικά κάλυψη του γυναικείου πληθυσμού με προσυμπτωματικό έλεγχο στις διάφορες χώρες.
Σύμφωνα με τελευταία μελέτη των Serrano και συνεργ. (2019) από το Καταλανικό Ινστιτούτο Ογκολογίας, το μέσο ποσοστό των γυναικών 30-49 ετών που συμμετείχε σε εθνικά Προγράμματα Προσυμπτωματικού Ελέγχου παγκοσμίως κατά το τελευταίο έτος ήταν 19%, κατά τα τελευταία 5 έτη ήταν 34% και γενικά στην διάρκεια της ζωής τους ήταν μόνο 38%. Τα ποσοστά αυτά σε χώρες χαμηλού ή κατώτερου μέσου εισοδήματος δεν ξεπερνούν το 15%, σε χώρες ανώτερου μέσου εισοδήματος το 47%, ενώ σε χώρες υψηλού εισοδήματος έφθαναν και το 88%. Τα αντίστοιχα ποσοστά στις γυναίκες που διαβιούν σε Αφρική και Ασία δεν ξεπερνούν το 31%, ενώ στην Αμερική, Ευρώπη, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία φθάνουν το 98%!
Η έκδηλη αυτή ανισότητα δείχνει καθαρά το γιατί οι 8-9 στις 10 γυναίκες που πεθαίνουν από καρκίνο τραχήλου μήτρας παγκοσμίως διαβιούν σε χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου! Έτσι, ο αγώνας και η προσπάθεια για την εφαρμογή της παγκόσμιας στρατηγικής που εισηγείται ο Π.Ο.Υ. για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας είναι παράλληλα και ένας αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών των χωρών αυτών αλλά και γενικότερα για ισότητα!
