Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας,¹ όπως και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,² το καθιερωμένο μέχρι σήμερα τεστ Παπανικολάου για τον προληπτικό έλεγχο των γυναικών προτείνεται να αντικατασταθεί από το HPV DNA test για την ανίχνευση των ογκογόνων τύπων του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, λόγω μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας του δευτέρου. Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τονίζουν, μάλιστα, ότι η αλλαγή αυτή πρέπει να συντελεστεί στο πλαίσιο οργανωμένων Εθνικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου και σημειώνουν ότι πρέπει να αποφευχθεί η ταυτόχρονη διενέργεια και τεστ Παπανικολάου και HPV testing.²

Η Ολλανδία, είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που άλλαξε από την αρχή του 2017 το εθνικό της πρόγραμμα πρόληψης του τραχηλικού καρκίνου και το βασίζει πλέον στη διενέργεια του HPV DNA test ανά 5-10 έτη, παράλληλα με  HPV-εμβολιασμό. Ακολούθησαν η Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Τουρκία, Μεξικό, Μεγ. Βρετανία, Σουηδία, Ιταλία, Νορβηγία, Φινλανδία, Χιλή, Αργεντινή, κ.ά.³ ενώ από το 2018 θεωρείται αποδεκτή και πρόσφατα (2020) προτιμητέα και στις ΗΠΑ η διενέργεια μόνο του HPV DNA testing  ως μεθόδου προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών για την πρόληψη του τραχηλικού καρκίνου.^4,5

Τελευταία, απεδείχθη ότι η λήψη κολποτραχηλικού υλικού από την ίδια την γυναίκα (αυτοδειγματοληψία – self-sampling) με σκοπό τη διενέργεια HPV DNA testing προσφέρει εξίσου αξιόπιστα αποτελέσματα με αυτή που διενεργεί ο επαγγελματίας υγείας.³ Ως εκ τούτου, η αυτοδειγματοληψία του κολποτραχηλικού εκκρίματος για HPV DNA  test είναι μια ενδιαφέρουσα προοπτική για χώρες, στις οποίες για διάφορους λόγους η συμμετοχή  του γυναικείου πληθυσμού στο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου είναι περιορισμένη σε μικρό ή πολύ μεγάλο βαθμό.⁶

Η περαιτέρω διαλογή (triage) των HPV-θετικών γυναικών με ειδικούς μοριακούς βιοδείκτες για τον πλέον ακριβή εντοπισμό των γυναικών με προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις θα προσφέρει τη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης και ενδεδειγμένης θεραπείας μόνο σ’ αυτές, χωρίς περιττές επιπλέον εξετάσεις σε γυναίκες με μικρό κίνδυνο.

Τέλος, η τεκμηριωμένη δυνατότητα επιμήκυνσης των μεσοδιαστημάτων ελέγχου με το HPV DNA test (π.χ. κάθε 5 χρόνια, ή και περισσότερο) έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο μικρότερη επιβάρυνση των γυναικών αλλά σαφώς και χαμηλότερο κόστος, σε σχέση με την εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου.^7,8

1. World Health Organization (WHO) website: New guidelines for the screening and treatment of cervical cancer page. https://www.who.int/reproductivehealth/topics/cancers/guidelines/en/ (Accessed April 4, 2019). 2. von Karsa L, Arbyn M, de Vuyst H et al. European guidelines for quality assurance in cervical cancer screening.Summary of the supplements on HPV screening and vaccination. Papillomavirus Research 2015; 1:22-31. 3. Arbyn M, Smith SB, Temin S, Sultana F, Castle P. Detecting cervical precancer and reaching underscreened women by using HPV testing on self samples: updated meta-analyses. BMJ. 2018;363. 4. USPSTF Final Recommendation Statement, Cervical Cancer: Screening, August 21, 2018. 5. Fontham ETH, Wolf AMD, Church TR, et al. Cervical Cancer Screening for Individuals at Average Risk: 2020 Guideline Update from the American Cancer Society. CA Cancer J Clin. 2020. https://doi.org/10.3322/caac.21628. 6. Holme F, Jeronimo J, Maldonado F, et al. and the Scale-Up project team Introduction of HPV testing for cervical cancer screening in Central America: The Scale-Up project. Preventive Medicine 135 (2020) 10606. 7. Manjulika Das, WHO launches strategy to accelerate elimination of cervical cancer. Lancet Oncol 2020, published November 26, DOI:https://doi.org/10.1016/S1470-2045(20)30729-4. 8. Fogelberg S, Clements MS, Pedersen K, Sy S, Spare΄n P, Kim JJ, et al. Costeffectiveness of cervical cancer screening with primary HPV testing for unvaccinated women in Sweden. PLoS ONE 2020;15(9): e0239611. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0239611